Exposities van wereldklasse in Museum Kaap Skil

Een volledige metamorfose, dat is misschien wel de beste omschrijving voor Museum Kaap Skil in Oudeschild, waar in 2022 de tentoonstellingen ‘Wereldreis’ en ‘Palmhoutwrak’ zijn geopend. Wereldreis, op de bovenverdieping, gaat over de wereldwijde handel in de 16e, 17e en 18e eeuw en de centrale rol van Texel daarin. Palmhoutwrak, in de kelder van het museum, bewaart onder meer de wereldberoemde vondsten ‘Silver dress’ en ‘de Jurk. De tentoonstellingen vormen één geheel met de enorme maquette van de Reede van Texel.

Pieter de Vries - Texel

In 2014 werd het Palmhoutwrak ontdekt door Texelse duikers. Dit wrak van een 17e-eeuwse koopvaarder bevatte onder andere een aantal kisten met een heel kostbare en persoonlijke collectie: pronkzilver, kleding en de resten van een bibliotheek. De nog vrijwel gave zijden jurk die in het wrak werd gevonden, werd in 2016 wereldnieuws.

Afgelopen jaar werd ook de ‘Silver dress’ onthuld: naar alle waarschijnlijkheid een trouwjurk, met ingeweven plaatjes zilver. Oorspronkelijk was de jurk waarschijnlijk van licht gekleurd zijde. De huidige, bruinachtige kleur is het effect van bijna vier eeuwen op de zeebodem. “Het moet een van de meest bijzondere jurken zijn geweest die een dame uit de hoogste sociale klasse van West-Europa in haar leven zou dragen”, vertelt Corina Hordijk, artistiek directeur van Stichting Texels Museum, waar Museum Kaap Skil onder valt. “De jurk was geschikt voor uitzonderlijke gelegenheden, zoals verlovingsfeesten, kroningen en huwelijken. Het is fantastisch dat we deze trouwjurk mogen toevoegen aan de toch al zo imposante collectie. Alle unieke details van de jurk zijn naar boven gekomen, het is echt prachtig. Er is jarenlang onderzoek gedaan naar de collectie, meer dan 50 experts wereldwijd zijn betrokken geweest.”

Pieter de Vries - Texel

Unieke historische vondst

Kenners spreken van een van de meest unieke historische vondsten ooit: misschien zijn er op de wereld maar twee van dit soort jurken. En die liggen nu allebei op Texel. Naast de jurken zijn er onder meer 32 boekomslagen gevonden. In de meeste gevallen waren het grote leren boekbanden, bedekt met uiteenlopende decoraties. Tussen de textielvondsten uit het Palmhoutwrak bevonden zich ook een aantal objecten die op een kaptafel van een zeer welgestelde dame uit het begin van de 17e eeuw thuishoren, waaronder een etui met daarin een kam, een met zijde beklede borstel en een lap stof die mogelijk deel is geweest van een speldenkussen. Het meest bijzondere onderdeel dat werd gevonden was een prachtige tafelspiegel, met twee deurtjes en bekleed met rijk gedecoreerd zijdevelours.

Speciale vitrines

“Het textiel is erg gevoelig voor licht en zuurstof. Daarom moeten de vitrines aan zeer strikte volwaarden voldoen. Deze vitrines, die onderzocht zijn door de Universiteit van Amsterdam in samenwerking met de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, zorgen dat het textiel tentoongesteld kan worden zonder verval. Er zijn maar een paar zuurstofvrije vitrines in de wereld, en al helemaal niet van dit formaat of deze hoeveelheid.”

Mee op handelsreis

De handel in de 16e, 17e en 18e eeuw kende vele gezichten: avontuur, rijkdom en romantiek, maar ook uitbuiting, gevaar, slavernij en armoede. In de tentoonstelling ‘Wereldreis’ reist de bezoeker naar alle vier de windstreken. “Je volgt de schepen naar hun bestemming. Een centraal geplaatste kompasroos wijst de weg. Texelaars van toen vertellen hun verhaal, ondersteund door vondsten uit scheepswrakken. Albert Gronders bijvoorbeeld, vertelt in ‘het noorden’ over de Oostzeevaart. Hij weet waar hij het over heeft, want aan het einde van de zeventiende eeuw voer hij jaarlijks naar de steden rond de Oostzee om er graan te halen. Ga je naar het oosten, dan is Jacob Schagen de gids. Als jonge Texelaar van ongeveer 15 jaar vertrok hij in 1762 met VOC-schip De Jonge Lieve naar het verre oosten. Ook over de reizen naar het westen en het zuiden komen Texelse scheepsvaarders aan het woord.” 

Contrast

Wereldreis laat niet alleen de mooie kanten van de periode zien. Met name in ‘het westen’ is het contrast duidelijk verwerkt. Eerst zijn opgedoken voorwerpen te zien die bestemd waren voor een suikerplantage in Suriname. Gereedschappen waarmee de tot slaaf-gemaakten hadden moeten werken, naast de luxe-artikelen die de plantagehouders een comfortabel leven moesten garanderen gaan naadloos, in elkaar over. 

Bezoek Museum Kaap Skil op dinsdag t/m zondag tussen 10.00 en 17.00 uur. Meer op kaapskil.nl.