Authentiek Oosterend zichzelf gebleven

Van de dorpen op Texel is Oosterend (Texelaars zeggen Strend) misschien wel het mooiste dorp. Met in het midden de imposante Maartenskerk en daaromheen  schilderachtige straatjes en steegjes met mooie, oude geveltjes. Van 26 tot en met 28 juli viert het dorp Oosterend Present.

Toerisme en andere ontwikkelingen hebben Texel meegenomen in de vaart der volkeren en hun stempel met name op de westkant van het eiland gedrukt. De oostkant is minder in trek bij toeristen en plukte daar ook veel minder de vruchten van. Elk nadeel heeft zijn voordeel, want de dorpskern van Oosterend en een eindje verderop de buurtschappen Oost en Zevenhuizen zijn daardoor authentiek gebleven.

Rond de Maartenskerk en in de Peperstraat prijken bijvoorbeeld nog de gevels van de markante vissershuisjes. Visserij vormt van oudsher een belangrijke bron van inkomsten voor de Oosterenders. Vroeger was in de buurt van de IJzeren Kaap aan de Waddenkant een haven die in gebruik was voor de oester- en wiervisserij. Toen die in de 19e eeuw verzandde, verhuisde de scheepvaart naar Oudeschild. Toch wonen er nog steeds veel kottervissers in Oosterend. Daarnaast zorgt ook de landbouw voor werkgelegenheid in deze regio.

Oosterend Present

Oosterend heeft een hechte dorpsgemeenschap, waarin veel wordt georganiseerd. Zo wordt in juli en augustus om de week een grote zomermarkt georganiseerd. Eens in de vijf jaar is er Oosterend Present, een grootschalig feest met een groot historisch spel, dorpsspelen en feestavonden. Dit jaar wordt dat gehouden van 26 tot en met 28 juli.

Door de vele kerken stond het dorp ooit bekend als het "Jeruzalem van het Noorden". Ooit stonden er zeven kerken, tegenwoordig zijn er nog de Maartenskerk, de Sint Martinuskerk en het kerkgebouw van de Gereformeerde Gemeente. Andere kerken zijn gesloopt of hebben een culturele of andere bestemming. Zo zit in de oude gereformeerde kerk nu de Peperhof, waar kunstexposities worden gehouden.

De verschillende geloven binnen het dorp zorgden ooit voor heftige tegenstellingen tussen "fijn" (gereformeerd) en "grof" (hervormd en doopsgezind), met de bijbehorende schermutselingen tussen fijne en grove jongeren. Maar ook binnen tussen de gereformeerden onderling liepen de gemoederen hier ooit hoog op.

In het boek "De sprekende slang" beschrijft Nico Dros de geschiedenis van het protestantisme in Oosterend. Een uitspraak van de gereformeerde synode in 1926 leidde tot een kerkscheuring en een bittere verdeeldheid in het dorp. Een belangrijke persoon daarin is Jan Buskes, die in de jaren 1924-1926 predikant was van de Gereformeerde Kerk van het dorp. Gelukkig zijn de gemoederen al lang weer bedaard in Oosterend, het dorp waarin kort geleden de openbare en christelijke school fuseerden is de eensgezindheid groter dan ooit.

In en rond het dorp zijn verschillende wandelroutes uitgezet. Aanrader is de historische Leitjesroute door het dorp. Op betekenisvolle panden en huizen is een leitje geplaatst met informatie over het pand zelf en de vroegere bewoners. De routebeschrijving is gratis verkrijgbaar in diverse winkels in het dorp. Op de rand van het dorp begint het boerenommetje. Deze groene route naar de oude Waddendijk, langs tuinwallen en grasland, werd in 2008 in ere hersteld.